ХӨТӨЛБӨРИЙН СУРГАЛТЫН ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТУУД (PEO)

Сургуулийн эрхэм зорилго, зорилтууд

МУБИС-ийн хөгжлийн бодлогод сургуулийн эрхэм зорилго нь “Боловсролын салбарыг хүүхэд бүрийг хөгжүүлэх чадвартай бүтээлч багш, мэргэжлийн хүн хүчний нөөцөөр хангах”-д оршино гэж тодорхойлсон байдаг.

Хөтөлбөрийн сургалтын зорилго, зорилтууд (PEO)

Энэхүү хөтөлбөрийн зорилго нь мэдээлэлзүйн багш бэлтгэх сургалтын зорилго, зорилт, агуулга, сурах, сургах арга зүй, үнэлгээ, орчин, хэрэглэгдэхүүнийг тодорхойлоход удирдамж болоход оршино.

Сургалтын үйл ажиллагааны зорилго нь суралцагч бүрийн хөгжлийн ялгаатай байдал, онцлогт үндэслэн шинжлэх ухааны үндэстэй сургалт зохион байгуулах суурь мэдлэг, чадвар эзэмшсэн, түүнийгээ амьдрал практикт хэрэглэх хүсэл эрмэлзэлтэй, суралцагч болон өөрийгөө байнга хөгжүүлэх сэтгэлгээтэй багш мэргэжилтнийг бэлтгэхэд чиглэнэ.

Сургалтын зорилгыг хэрэгжүүлэх зорилт буюу хөтөлбөрөөр хүрэх үр дүн:

Энэхүү хөтөлбөрөөр суралцагч нь,

1. Эх хэлээрээ утга төгөлдөр, яруу сайхан ярих, бичих, харилцах, түүх соёл, үндэсний уламжлалаа мэдэх, хүндэтгэлтэй хандах
2. Өөрийгөө илэрхийлэх, хөгжүүлэх, шинийг эрэлхийлэх, бие даан бүтээлчээр сэтгэх, системтэйгээр төлөвлөх, судлан шинжлэх аргазүй, аргачлал, аргыг мэддэг, үйл ажиллагаандаа хэрэглэдэг, асуудал шийдвэрлэх
3. Багаар ажиллах, харилцах, хамтран суралцах чадвартай, нийгмийн амьдрал, нийгмийн байгууллын зүй тогтол, хүний эрх, эрх чөлөө, үнэт зүйлс, эрүүл аж төрөх ёс мэддэг, хүндэтгэдэг болох
4. Суралцагч бүрийн хөгжил, төлөвшлийн онцлогийг судалдаг, ялгаатай байдалд нь хүндэтгэлтэй ханддаг, тэдний ахиц амжилт, хөгжлийг дэмжих
5. Суралцагчийн сурч танин мэдэх зүй тогтолд тулгуурлан хичээл, сургалтыг шинжлэх ухааны үндэстэй, цаг үеийн мэдрэмжтэй зохион байгуулж, түүний хэрэгжилтэд үнэлгээ хийн байнга сайжруулах
6. Эзэмшсэн мэдлэг, чадвараа багшлах үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй, мэргэжилдээ чин сэтгэлээсээ ханддаг, тасралтгүй суралцаж, хөгжих
7. Боловсролыг өргөн утгаар нь ойлгож, багш мэргэжил, багшийн ажил, үүргийг ухамсарласан, багшийн мэргэжлийн стандарт, ажлын байрны шаардлага хангах
8. Төрөл бүрийн бүтэц бүхий нийтлэг бодлогын алгоритм зохиох, программыг тохиромжтой технологийг сонгон хэрэглэгчид ойлгомжтой энгийн интерфейстэйгээр боловсруулах, алгоритм, программыг заан сургах аргазүйн үндсийг эзэмших
9. Вебд суурилсан, мультимедиа цахим агуулга, хэрэглэгдэхүүн боловсруулдаг, сүлжээг зохион байгуулж, түүний орчинд ажилладаг, хялбар өгөгдлийн сан, мэдээллийн системийг загварчлан зохион байгуулах
10. МХТ, программ, техник хэрэгслийн хөгжил, түүний нийгэм, боловсрол, сургалт дахь хэрэглээ, түүнд гүйцэтгэж буй үүрэг, ач холбогдлыг ухаарсан, мэдээллийн нийгмийн ёсзүйтэй, хэрэглээний зөв дадал хэвшилтэй, мэдээлэлзүйн бичиг үсгийн боловсрол эзэмших
11. Мэдээлэл харилцааны дэвшилтэт технологи, программ, техник хэрэгслийг сургалтад хэрэглэн түүний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, МХТ-ийг сургалтад хэрэглэх талаар мэддэг, мэдлэгээ хуваалцах зэрэг чадвар эзэмшинэ.

Хөтөлбөрөөр эзэмших мэдлэг, чадвар, хандлага (PLO)

    1. ХУВЬ ХҮНИЙ СУУРЬ МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

1.1. Бүтээлчээр суралцах, өөрийгөө хөгжүүлэх

1.1.1. Өөрийгөө таних, хөгжүүлэх, илэрхийлэх, хянах, бүтээлч шинжээ хөгжүүлэх

1.1.2. Бусдыг ойлгох, сонсох, хүндэтгэх, багаар ажиллах

1.1.3. МХТ-ийг хэрэглэх, цахим орчинд соёлтой, ёс зүйтэй оролцох

1.1.4. Мэдээлэл цуглуулах, боловсруулах, хэрэглэх, үнэлэх

1.1.5. Асуудалд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хандах

1.2. Хэл, түүх, соёлоо мэдэх, хүндэтгэх,дэлгэрүүлэх,бахархах

1.2.1. Эх хэлээрээ утга төгөлдөр, ойлгомжтой ярих, бичих, бүтээлчээр унших, харилцах

1.2.2. Эх түүх, соёл, ёс заншил, уламжлалаа тайлбарлах, хэрэглэх, бахархах

1.2.3. Түгээмэл гадаад хэлээр унших, ойлгох, харилцах, хэрэглэх

1.2.4. Соёлын ялгааг ойлгох, хүндэтгэлтэй хандах

1.3. Байгаль орчноо хамгаалах, эрүүл аюулгүй амьдрах

1.3.1. Байгаль –хүн – нийгмийн шүтэлцээ, зүй тогтлыг мэдэх, ТХБ-ын үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх

1.3.2. Өөрийн болон бусдын эрүүл мэндийн төлөө санаа тавих, эрүүл аюулгүй орчин бүрдүүлэхэд анхаарах

2. БАГШ БОЛОВСРОЛЫН МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

2.1.            Хүүхдийн хөгжил төлөвшилд хандах хандлага, итгэл үнэмшил

2.1.1   Суралцагч бүрийн хувийн болон насны сэтгэл зүйн онцлог, ялгаатай байдлыг судлан тодорхойлох, хүндэтгэлтэй хандах, сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагаандаа харгалзан ажиллах, тэдний ахиц амжилтыг урамшуулах, үнэлэх

2.1.2   Суралцагчдын танин мэдэх үйлийн зүй тогтлыг харгалзан хичээл сургалтыг зохион байгуулах

2.1.3   Суралцагчдын хөгжил төлөвшилд цогц хандаж, суралцах үйлийг нь дэмжих, зөвлөх

2.2.            Багшийн үнэт зүйл, ёс зүй

2.2.1. Багшлах ажилдаа чин сэтгэлээсээ ханддаг, ажил хэрэгч, хариуцлагатай, тууштай байх

2.2.2. Багшийн нэр хүнд ёс зүйг эрхэмлэн төрийн хууль, дүрэм, журам мөрдөх, үлгэрлэх, манлайлах

2.2.3. Сургуулийн сэтгэл зүйн таатай орчныг бүрдүүлэх

2.2.4. Суралцагч, эцэг эх, хамтран ажиллагч, бусад сонирхлын бүлгийн эрх ашгийг дээдлэх, тэднийг үйл ажиллагаанд татан оролцуулах, дэмжих

2.2.5. Шинэ санаа, шинэчлэлийн үзэл баримтлалыг соргогоор мэдрэх, зохицох, өөрчлөгдөх

2.2.6.  Хувь хүний эрхэм чанар, давтагдашгүй онцлог, ялгаатай байдал, нэр төрд хүндэтгэлтэй хандаж, түүний сайн сайхан байдлыг эрхэмлэх

2.3.            Багш боловсролын суурь мэдлэг, чадвар

2.3.1. Багшлах хөдөлмөрийн сэтгэл зүйн онцлог, багшид тавигдах шаардлагыг тодорхойлох

2.3.2. Боловсролын сэтгэл судлалын орчин үеийн онолын үзэл санааг багшлах үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх

2.3.3. Боловсролын онол, үзэл баримтлалыг эргэцүүлэх, харьцуулах, тэдгээрийг сургалтад хэрэгжүүлэх

2.3.4. Боловсролын бодлого, стандарт, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, үнэлэх, хөгжүүлэхэд идэвхтэй оролцох

2.3.5. Хүний болон суралцагчдын хөгжил, төлөвшилд нөлөөлөх хүчин зүйл, зүй тогтлыг тайлбарлах

2.3.6. Багш мэргэжлийн онцлог, багшийн чадамж, мэргэжлийн үйл ажиллагааны чиглэлийг тодорхойлох

2.3.7. Сургууль нь хүүхэд бүрийн хөгжин төлөвших, суралцах, нийгэмших орчин, институц болохыг ухамсарлаж, сургууль, боловсролын байгууллагын үйл ажиллагаанд идэвх санаачилгатай оролцох, зохион байгуулах, үнэлэх, дүгнэх

2.4.            Суралцах үйл явц, түүний хяналт шинжилгээ

2.4.1. Суралцагчдын сурах сэдэл хэрэгцээ, өөртөө итгэх итгэл, сонирхол, онцлог, чадамж, сурах арга барилыг судлах, тодорхойлох, сургалтад харгалзан үзэх, хөгжүүлэх

2.4.2. Суралцахуйд үзүүлэх нийгэм, соёлын нөлөө болон суралцагчийн өмнөх мэдлэг, чадвар, туршлагад суурилах

2.4.3. Сургалт, түүний зорилго, зарчимд гарч буй өөрчлөлтийг задлан шинжлэх, түүнийг харгалзан сургалтыг төлөвлөх, зохион байгуулах, баримт нотолгоонд тулгуурлан үнэлэх, сайжруулах

2.4.4. Сургалтын агуулгыг сонгох, бүтэцчилэх, түүнийг эзэмшихэд тулгардаг нийтлэг ташаа ойлголт, алдааг илрүүлэх, засах 

2.4.5. Сурах, сургах аргуудыг оновчтой сонгох, бүтээлчээр хэрэглэх, үнэлэх, сайжруулах

2.4.6. Сургалтын орчин, хэрэглэгдэхүүнийг ангилах, суралцах таатай орчныг бүрдүүлэх

2.4.7. Суралцагчдын мэдлэг, чадвар, хандлагад гарч буй өөрчлөлтийг үнэлэх, үнэлгээний олон төрөл, арга, хэлбэрийг оновчтой хэрэглэх, үнэлэх, сайжруулах

2.4.8. Багшлах үйл явцаа үнэлэх, өөрийн хөгжих хэрэгцээг тодорхойлох, багшлах мэргэжлийн чадвараа хөгжүүлэх

2.5.            Багш мэргэжлийн мэдлэг, чадвар, хандлага

2.5.1. Боловсролын сэтгэл судлалын болон суралцахуйн онолыг мэргэжлийн дидактикт буулган хэрэглэх

2.5.2. Суралцагчдын хөгжлийн түвшин, сурах арга барилын ялгаатай байдал болон өмнөх төсөөллийг оношлон сургалтыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, баримт нотолгоонд тулгуурлан үнэлэх, үр дүнг тайлагнах, хэрэглэх

2.5.3. Тухайн судлагдахууны агуулгын өргөсөл болон гүнзгийрлийг судлах, сонгох, түүнийг эзэмшихэд үүсдэг түгээмэл ташаа ойлголтыг залруулах арга замыг эрэлхийлэх, үнэлэх

2.5.4. Судлагдахууны онцлогт үндэслэн сургалтын аргаас оновчтойг сонгон хэрэглэх, сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг боловсруулах, суралцагчдын мэдлэг, чадвар, хандлагыг бодитой үнэлэх, эргэцүүлэх, сайжруулах

1. Мэргэжлийн мэдлэг, чадвар, хандлага

3.1.Математикийн үндсэн салбаруудын (Алгебр, Анализ, Геометр, Магадлалын онол) арга техникийг холбогдох бодлогыг бодоход чөлөөтэй хэрэглэж чаддаг байх, шинжлэх ухааны бусад  салбаруудад эзэмшсэн мэдлэгээ хэрэглэж чаддаг байх

3.2.Байгаль, нийгмийн үзэгдлүүдийг математик арга, техникүүд ашиглан загварчлан шинжлэх

3.3.Математиктай холбогдох асуудлуудыг таних, шийдэгдэх эсэхэд үнэлэлт дүгнэлт өгөх, тодорхой хугацаанд уг асуудлыг шийдэж чаддаг байх

3.4.Аливаад ул суурьтай хандаж, задлан шинжилж, цэгцтэй зөв сэтгэх чадварт суралцсан байх

3.5.Сургалтыг сургалтын онол, зарчимд нийцүүлэн зохион байгуулах, ерөнхий боловсролын сургуулийн математикийн агуулгад дидактик боловсруулалт хийх

3.6.Мэргэжлийнхээ хүрээнд мэдээлэл харилцааны технологи, компьютерын программуудыг хэрэглэж чаддаг байх

3.7.Багш боловсролын болон мэргэжлийн хэрэгцээгээ тодорхойлж, тасралтгүй хөгжүүлэх

1.1.   Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх нэгжийн хаяг:

Албан тушаалтны нэр:  Б.Сандагдорж

Албан тушаал:  Математик, Байгалийн ухааны сургууль, Математикийн тэнхимийн эрхлэгч

Ажлын хаяг:  МУБИС хичээлийн 3-р байр 504 өрөө

Цахим хаяг:  sandag_bal@yahoo.com; sandagdorj@msue.edu.mn

Утасны дугаар:  11-324003, 88003476 

1.2.    Сургалт явуулж ирсэн түүх, туршлага:

1951 онд Тоо физикийн салбар нэртэйгээр Улсын багшийн институтын анхны 4 салбарын нэг болон байгуулагдсан. 1951-1959 онд Тоо-физикийн салбар, 1959-1990 онд Физик-Математикийн факультет, 1990.04-1991.02 онд Математикийн тэнхим, 1991.02-1993  онд Физик-Математикийн факультет, 1993-1994 онд Математик-Компьютерийн сургалтын салбар, 1994.08-2001 онд Математикийн факультет, 2001-2014.07 онд Математик статистикийн сургууль, 2014.07 сараас Математик байгалийн ухааны сургуулийн Математикийн тэнхим болон өргөжиж ирсний дээр тус сургуулиас техник хөдөлмөр, физик технологи, компьютер мэдээллийн технологи сургуулиуд салбарлан гарсан түүхтэй.

Багшийн институтийн анхны хичээлийн жилд, түүний анхдагч 4 салбарын нэг Тоо-физикийн салбарт 40 гаруй оюутан, 3 багш (Ш.Батаа, Л.Шагдарсүрэн, Н.Элбэг) ажиллажээ. Тус салбарын анхны төгсөлт 1953 онд болж, Х.Чойбалсангийн нэрэмжит цалинт Ч.Лувсанжав, онц сурлагатан Б.Даваасүрэн нарын 20 гаруй хүн 5-7 дугаар ангийн тоо-физикийн багш болон төгсжээ.

1951 оноос хойш тоо-физик, математик-физик, физик-математик, математикийн багш мэргэжлээр багш, сурган хүмүүжүүлэгчид бэлтгэн гаргаж, Монгол улсад математикийн шинжлэх ухаан, математик сэтгэлгээг төлөвшүүлэн хөгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэж ирсэн билээ. Тус тэнхмийн багш нар ерөнхий боловсролын сургуулийн математик сургалтын стандарт боловсруулах, сурах бичиг зохиох, улсын математикийн олимпиадын бүх шатны шалгаруулалт болон хот хөдөөгийн олон төрлийн математикийн уралдаан тэмцээнийг зохион явуулахад оролцдог.

Тус тэнхим нь Математик болон математик хосолсон ангиудад математик анализ, ердийн болон тухайн уламжлалт дифференциал тэгшитгэл, комплекс болон функциональ анализ, ерөнхий топологи, шугаман алгебр, аналитик геометр, алгебр тооны онол, дифференциал геометр, геометрийн үндэслэл, проектив геометр, мэргэжлийн дидактик, элементарь математик, дидактик сонгон, сургуулийн математик, магадлалын онол, математик статистик, үйлдлийн шинжилгээ, статистик загварчлал, тооцон бодох арга, мэдээлэл боловсрулалт, эдийн засгийн мэдээллийн технологи, эдийн засгийн математик загварчлал, бизнесийн математик болон МУБИС-ийн хүрээнд дээд математик, дискрет математик хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж ирсэн.

ХӨТӨЛБӨРИЙН СУРГАЛТЫН ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТУУД (PEO)

Сургуулийнэрхэмзорилго, зорилтууд

МУБИС-ийн хөгжлийн бодлогод сургуулийн эрхэм зорилго нь “Боловсролын салбарыг хүүхэд бүрийг хөгжүүлэх чадвартай бүтээлч багш, мэргэжлийн хүн хүчний нөөцөөр хангах”-д оршино гэж тодорхойлсон байдаг.

Хөтөлбөрийнсургалтынзорилго, зорилтууд (PEO)

Энэхүү хөтөлбөрийн зорилго нь мэдээлэлзүйн багш бэлтгэх сургалтын зорилго, зорилт, агуулга, сурах, сургах арга зүй, үнэлгээ, орчин, хэрэглэгдэхүүнийг тодорхойлоход удирдамж болоход оршино.

Сургалтын үйл ажиллагааны зорилго нь суралцагч бүрийн хөгжлийн ялгаатай байдал, онцлогт үндэслэн шинжлэх ухааны үндэстэй сургалт зохион байгуулах суурь мэдлэг, чадвар эзэмшсэн, түүнийгээ амьдрал практикт хэрэглэх хүсэл эрмэлзэлтэй, суралцагч болон өөрийгөө байнга хөгжүүлэх сэтгэлгээтэй багш мэргэжилтнийг бэлтгэхэд чиглэнэ.

Сургалтын зорилгыг хэрэгжүүлэх зорилт буюу хөтөлбөрөөр хүрэх үр дүн:

Энэхүү хөтөлбөрөөр суралцагч нь,

1. Эх хэлээрээ утга төгөлдөр, яруу сайхан ярих, бичих, харилцах, түүх соёл, үндэсний уламжлалаа мэдэх, хүндэтгэлтэй хандах
2. Өөрийгөө илэрхийлэх, хөгжүүлэх, шинийг эрэлхийлэх, бие даан бүтээлчээр сэтгэх, системтэйгээр төлөвлөх, судлан шинжлэх аргазүй, аргачлал, аргыг мэддэг, үйл ажиллагаандаа хэрэглэдэг, асуудал шийдвэрлэх
3. Багаар ажиллах, харилцах, хамтран суралцах чадвартай, нийгмийн амьдрал, нийгмийн байгууллын зүй тогтол, хүний эрх, эрх чөлөө, үнэт зүйлс, эрүүл аж төрөх ёс мэддэг, хүндэтгэдэг болох
4. Суралцагч бүрийн хөгжил, төлөвшлийн онцлогийг судалдаг, ялгаатай байдалд нь хүндэтгэлтэй ханддаг, тэдний ахиц амжилт, хөгжлийг дэмжих
5. Суралцагчийн сурч танин мэдэх зүй тогтолд тулгуурлан хичээл, сургалтыг шинжлэх ухааны үндэстэй, цаг үеийн мэдрэмжтэй зохион байгуулж, түүний хэрэгжилтэд үнэлгээ хийн байнга сайжруулах
6. Эзэмшсэн мэдлэг, чадвараа багшлах үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй, мэргэжилдээ чин сэтгэлээсээ ханддаг, тасралтгүй суралцаж, хөгжих
7. Боловсролыг өргөн утгаар нь ойлгож, багш мэргэжил, багшийн ажил, үүргийг ухамсарласан, багшийн мэргэжлийн стандарт, ажлын байрны шаардлага хангах
8. Төрөл бүрийн бүтэц бүхий нийтлэг бодлогын алгоритм зохиох, программыг тохиромжтой технологийг сонгон хэрэглэгчид ойлгомжтой энгийн интерфейстэйгээр боловсруулах, алгоритм, программыг заан сургах аргазүйн үндсийг эзэмших
9. Вебд суурилсан, мультимедиа цахим агуулга, хэрэглэгдэхүүн боловсруулдаг, сүлжээг зохион байгуулж, түүний орчинд ажилладаг, хялбар өгөгдлийн сан, мэдээллийн системийг загварчлан зохион байгуулах
10. МХТ, программ, техник хэрэгслийн хөгжил, түүний нийгэм, боловсрол, сургалт дахь хэрэглээ, түүнд гүйцэтгэж буй үүрэг, ач холбогдлыг ухаарсан, мэдээллийн нийгмийн ёсзүйтэй, хэрэглээний зөв дадал хэвшилтэй, мэдээлэлзүйн бичиг үсгийн боловсрол эзэмших
11. Мэдээлэл харилцааны дэвшилтэт технологи, программ, техник хэрэгслийг сургалтад хэрэглэн түүний чанар, хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, МХТ-ийг сургалтад хэрэглэх талаар мэддэг, мэдлэгээ хуваалцах зэрэг чадвар эзэмшинэ.

Хөтөлбөрөөр эзэмших мэдлэг, чадвар, хандлага (PLO)

1. ХУВЬ ХҮНИЙ СУУРЬ МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

1.1. Бүтээлчээр суралцах, өөрийгөө хөгжүүлэх

1.1.1. Өөрийгөө таних, хөгжүүлэх, илэрхийлэх, хянах, бүтээлч шинжээ хөгжүүлэх

1.1.2. Бусдыг ойлгох, сонсох, хүндэтгэх, багаар ажиллах

1.1.3. МХТ-ийг хэрэглэх, цахим орчинд соёлтой, ёс зүйтэй оролцох

1.1.4. Мэдээлэл цуглуулах, боловсруулах, хэрэглэх, үнэлэх

1.1.5. Асуудалд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хандах

1.2. Хэл, түүх, соёлоо мэдэх, хүндэтгэх,дэлгэрүүлэх,бахархах

1.2.1. Эх хэлээрээ утга төгөлдөр, ойлгомжтой ярих, бичих, бүтээлчээр унших, харилцах

1.2.2. Эх түүх, соёл, ёс заншил, уламжлалаа тайлбарлах, хэрэглэх, бахархах

1.2.3. Түгээмэл гадаад хэлээр унших, ойлгох, харилцах, хэрэглэх

1.2.4. Соёлын ялгааг ойлгох, хүндэтгэлтэй хандах

1.3. Байгаль орчноо хамгаалах, эрүүл аюулгүй амьдрах

1.3.1. Байгаль –хүн – нийгмийн шүтэлцээ, зүй тогтлыг мэдэх, ТХБ-ын үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх

1.3.2. Өөрийн болон бусдын эрүүл мэндийн төлөө санаа тавих, эрүүл аюулгүй орчин бүрдүүлэхэд анхаарах

1. БАГШ БОЛОВСРОЛЫН МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

2.1.            Хүүхдийн хөгжил төлөвшилд хандах хандлага, итгэл үнэмшил

2.1.1   Суралцагч бүрийн хувийн болон насны сэтгэл зүйн онцлог, ялгаатай байдлыг судлан тодорхойлох, хүндэтгэлтэй хандах, сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагаандаа харгалзан ажиллах, тэдний ахиц амжилтыг урамшуулах, үнэлэх

2.1.2   Суралцагчдын танин мэдэх үйлийн зүй тогтлыг харгалзан хичээл сургалтыг зохион байгуулах

2.1.3   Суралцагчдын хөгжил төлөвшилд цогц хандаж, суралцах үйлийг нь дэмжих, зөвлөх

2.2.            Багшийн үнэт зүйл, ёс зүй

2.2.1. Багшлах ажилдаа чин сэтгэлээсээ ханддаг, ажил хэрэгч, хариуцлагатай, тууштай байх

2.2.2. Багшийн нэр хүнд ёс зүйг эрхэмлэн төрийн хууль, дүрэм, журам мөрдөх, үлгэрлэх, манлайлах

2.2.3. Сургуулийн сэтгэл зүйн таатай орчныг бүрдүүлэх

2.2.4. Суралцагч, эцэг эх, хамтран ажиллагч, бусад сонирхлын бүлгийн эрх ашгийг дээдлэх, тэднийг үйл ажиллагаанд татан оролцуулах, дэмжих

2.2.5. Шинэ санаа, шинэчлэлийн үзэл баримтлалыг соргогоор мэдрэх, зохицох, өөрчлөгдөх

2.2.6.  Хувь хүний эрхэм чанар, давтагдашгүй онцлог, ялгаатай байдал, нэр төрд хүндэтгэлтэй хандаж, түүний сайн сайхан байдлыг эрхэмлэх

2.3.            Багш боловсролын суурь мэдлэг, чадвар

2.3.1. Багшлах хөдөлмөрийн сэтгэл зүйн онцлог, багшид тавигдах шаардлагыг тодорхойлох

2.3.2. Боловсролын сэтгэл судлалын орчин үеийн онолын үзэл санааг багшлах үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх

2.3.3. Боловсролын онол, үзэл баримтлалыг эргэцүүлэх, харьцуулах, тэдгээрийг сургалтад хэрэгжүүлэх

2.3.4. Боловсролын бодлого, стандарт, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, үнэлэх, хөгжүүлэхэд идэвхтэй оролцох

2.3.5. Хүний болон суралцагчдын хөгжил, төлөвшилд нөлөөлөх хүчин зүйл, зүй тогтлыг тайлбарлах

2.3.6. Багш мэргэжлийн онцлог, багшийн чадамж, мэргэжлийн үйл ажиллагааны чиглэлийг тодорхойлох

2.3.7. Сургууль нь хүүхэд бүрийн хөгжин төлөвших, суралцах, нийгэмших орчин, институц болохыг ухамсарлаж, сургууль, боловсролын байгууллагын үйл ажиллагаанд идэвх санаачилгатай оролцох, зохион байгуулах, үнэлэх, дүгнэх

2.4.            Суралцах үйл явц, түүний хяналт шинжилгээ

2.4.1. Суралцагчдын сурах сэдэл хэрэгцээ, өөртөө итгэх итгэл, сонирхол, онцлог, чадамж, сурах арга барилыг судлах, тодорхойлох, сургалтад харгалзан үзэх, хөгжүүлэх

2.4.2. Суралцахуйд үзүүлэх нийгэм, соёлын нөлөө болон суралцагчийн өмнөх мэдлэг, чадвар, туршлагад суурилах

2.4.3. Сургалт, түүний зорилго, зарчимд гарч буй өөрчлөлтийг задлан шинжлэх, түүнийг харгалзан сургалтыг төлөвлөх, зохион байгуулах, баримт нотолгоонд тулгуурлан үнэлэх, сайжруулах

2.4.4. Сургалтын агуулгыг сонгох, бүтэцчилэх, түүнийг эзэмшихэд тулгардаг нийтлэг ташаа ойлголт, алдааг илрүүлэх, засах 

2.4.5. Сурах, сургах аргуудыг оновчтой сонгох, бүтээлчээр хэрэглэх, үнэлэх, сайжруулах

2.4.6. Сургалтын орчин, хэрэглэгдэхүүнийг ангилах, суралцах таатай орчныг бүрдүүлэх

2.4.7. Суралцагчдын мэдлэг, чадвар, хандлагад гарч буй өөрчлөлтийг үнэлэх, үнэлгээний олон төрөл, арга, хэлбэрийг оновчтой хэрэглэх, үнэлэх, сайжруулах

2.4.8. Багшлах үйл явцаа үнэлэх, өөрийн хөгжих хэрэгцээг тодорхойлох, багшлах мэргэжлийн чадвараа хөгжүүлэх

2.5.            Багш мэргэжлийн мэдлэг, чадвар, хандлага

2.5.1. Боловсролын сэтгэл судлалын болон суралцахуйн онолыг мэргэжлийн дидактикт буулган хэрэглэх

2.5.2. Суралцагчдын хөгжлийн түвшин, сурах арга барилын ялгаатай байдал болон өмнөх төсөөллийг оношлон сургалтыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, баримт нотолгоонд тулгуурлан үнэлэх, үр дүнг тайлагнах, хэрэглэх

2.5.3. Тухайн судлагдахууны агуулгын өргөсөл болон гүнзгийрлийг судлах, сонгох, түүнийг эзэмшихэд үүсдэг түгээмэл ташаа ойлголтыг залруулах арга замыг эрэлхийлэх, үнэлэх

2.5.4. Судлагдахууны онцлогт үндэслэн сургалтын аргаас оновчтойг сонгон хэрэглэх, сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг боловсруулах, суралцагчдын мэдлэг, чадвар, хандлагыг бодитой үнэлэх, эргэцүүлэх, сайжруулах

1. АКАДЕМИК МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

1.   

2.   

3.   

4.   

3.1  Мэргэжлийн суурь мэдлэг, чадвар

3.1.1. Мэдээлэл харилцааны технологи (МХТ)-ийг хэрэглэх, хэрэглээний программ хангамж, үйлдлийн системийг хэрэгцээндээ тохируулан хэрэглэх, дагалдах тоног төхөөрөмжийг ашиглах

3.1.2. Алгоритмыг дүрслэх аргуудыг мэдэх, хэрэглэх, математикийн түгээмэл алгоритмыг дүрслэх, түүнийг ашиглан бодлого бодох

3.1.3. Математикийн ухааны язгуур ухагдахуун болох олонлогийн онолын үндсэн элемент ойлголттой танилцан, логик дэс дараатай зөв сэтгэх

3.1.4. Хавтгай дээрх шулууны төрөл бүрийн тэгшитгэл, координатын систем дэх онцлог байрлалууд, хагас хавтгайг тодорхойлох нөхцөл, хоёр шулууны харилцан байрлал, хоорондох өнцөг, цэгээс шулуун хүртэлх зай олох, шулууны тэгшитгэлийг дунд сургуулийн бодлого бодоход хэрэглэж сурах. Өгүүлбэрийг математик хэлд хөврүүлэн асуудлыг шийдвэрлэх, угталцах, хөөцөлдөх, тойргоор эргэх зэрэг хөдөлгөөний онцлогийг олж мэдэх ашиглах, тэдгээрээр аливаа асуудлыг шийдвэрлэх чадварт суралцах.

3.1.5. Эллипс, гипербол, парабол, тэдгээрийн каноник болон туйлын координатын систем дэх тэгшитгэл, каноник хэлбэрт шилжүүлж, шугамыг байгуулах. Нэг болон хоёрдугаар эрэмбийн шугамын ерөнхий тэгшитгэл, асимптот, төв, шүргэгч, диаметр, хосмог чиглэлүүд, гол чиглэлүүд ба гол диаметрууд. Хавтгайн төрөл бүрийн тэгшитгэлүүд, онцлог байрлалууд. Хавтгайнуудын харилцан байрлал, хоорондох өнцөг, цэгээс хавтгай хүртэлх зай. Хагас огторгуйг тодорхойлох нөхцөл. Огторгуй дахь шулууны тэгшитгэлүүд. Шулуунуудын болон шулуун хавтгайн харилцан байрлал, хоорондох өнцөг. Цэгээс шулуун хүртэлх зай. Хоёрдугаар эрэмбийн гадаргуу, огтлолын арга зэргийг танин мэдэж, бодлого бодоход хэрэглэх

3.2.            Мэргэшиж буй шинжлэх ухааны мэдлэг, чадвар, хандлага

3.2.1. Мэдээлэл зүйн бодлого бодох нийтлэг арга, алгоритмыг мэдэх, хэрэглэх, заах, тооцон бодох математикийн түгээмэл алгоритмыг мэдэх, программыг бичих, бодлого бодоход ашиглах

3.2.2. Өгөгдлийн бүтцийн болон өргөн хэрэглэгддэг алгоритмыг харьцуулах,  шинжлэх, программчлах ерөнхий аргыг дүрслэн бичих, программчлалын хэл дээр хэрэгжүүлэх, туршин сайжруулах, бусдын бичсэн алгоритмыг уншиж ойлгох, үнэлэх

3.2.3. Процедур ба объект хандалтат аргаар зохиосон алгоритмын программыг бичих, бусад системтэй интеграцчилах, туршин сайжруулах

3.2.4. Программ хангамж, мэдээллийн системийг бүтээх, хөгжүүлэх, аливаа программын зориулалт, практик хэрэглээ, ач холбогдлыг ойлгох, ажиллагааны зарчмыг мэдэх

3.2.5. Мэдээллийг боловсруулах, хамтран эзэмших, хамгаалах, мэдээллийг загварчлан өгөгдлийн сан бүтээх, боловсруулах, турших, хэрэглэх

3.2.6. Веб, визуаль интерфэйстэй болон сүлжээний орчинд ажилладаг хялбар программ боловсруулах, турших, сайжруулах, хэрэглэх

3.2.7. Компьютерийн сүлжээг зохион байгуулах, сүлжээнд ажилладаг техник болон программ хангамжийн онцлогийг ойлгох, түүнийг хэрэглэх

3.2.8. Байгаль, нийгмийн үзэгдлийн математик хялбар загвар боловсруулах, түүнийг программчлах, объектыг загварчлах, объектын загвар байгуулах, загварыг программчлах

3.2.9. Ухаалаг төхөөрөмж, хавсарга технологийн онцлогийг ойлгож мэдэх, түүнийг мэдээлэл авах, суралцах, программчлах хэрэгсэл болгон зүй зохистой ашиглах

3.2.10.  Даяаршил, дангааршил, тогтвортой хөгжил, эрүүл мэндийн боловсрол, иргэний боловсролын асуудлыг компьютерийн ухааны хичээлийн агуулгатай холбох, интеграцчилах

3.2.11.  Нийгэм дэх мэдээлэл, мэдлэгийн нөөц баялаг, түүнийг зохистой хэрэглэх мэдээллийн урсгалыг зохисжуулах, түгээх, оролцох, удирдах, хамтын ажиллагааг зохион байгуулах

3.2.12.  Вебд суурилсан болон бусад хэлбэрийн цахим агуулга, хэрэглэгдэхүүн боловсруулах, түүнийг сургалтад хэрэглэх

3.2.13.  МХТ-д суурилсан сургалтын онцлогийг мэдэх, түүнийг зохион байгуулах

3.2.14.  Интернет, нийгмийн сүлжээ, үүлэн тооцоолол, веб блог зэрэг дэвшилтэт технологийн хэрэглээний үндсийг мэдэх, сургалтад хэрэглэх

3.2.15.  МХТ-д суурилсан сургалтын орчин үеийн аргуудыг сургалтад хэрэглэх

3.2.16.  Салбар дундын шинжлэх ухааны ололт амжилтаас суралцах, хэрэглэх

3.3.            Мэргэшлийн хандлага

3.3.1.      Мэдээлэл харилцааны технологийн хэрэглээний үндсийг ойлгож мэдэх, аливаа мэдээллийг боловсруулахдаа МХТ-ийг зүй зохистой сонгон хэрэглэх, няхуур, бүтээмжтэй хандах

3.3.2.      МХТ-ийн хөгжлийн зүй тогтлыг ухаарах, шинээр гарч буй дэвшлийг соргогоор хүлээн авах, МХТ-ийн нийгэм, эдийн засаг, боловсрол болон бусад салбар дахь хэрэглээ, тэдгээрийн хөгжилд үзүүлж буй үр нөлөөг эргэцүүлдэг, шүүмжлэлт байр сууринаас хандах

3.3.3.      МХТ-ийн зүй зохистой, ёсзүйтэй хэрэглээнд суралцах, МХТ-ийн нийгмийн ёсзүйд үлгэрлэх, зүй зохистой, ёсзүйтэй хэрэглээг түгээн дэлгэрүүлэхэд тэргүүлэх үүрэгтэй оролцох

3.3.4.      Бусад мэргэжлийн багш нарын МХТ-ийг сургалтад хэрэглэх үйлд дэмжлэг туслалцаа үзүүлэн МХТ-г түгээн дэлгэрүүлэхэд мэрийлттэй хандах

3.3.5.      МХТ-ийг сургалтад хэрэглэх, алгоритм, программ хангамж, цахим бүтээгдэхүүнийг төлөвлөн боловсруулах, цахим бичиг баримт, агуулга боловсруулахдаа үр бүтээмжтэй байх

3.3.6.      Аливаа ажлыг гүйцэтгэхдээ МХТ-ийн давуу талыг ашиглах, үйл ажиллагааг загварчлах, автоматжуулах, программчлах боломжийг эрэлхийлдэг байх

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх нэгжийн хаяг:

Нэр: МУБИС-ийн МБУС-ийн Мэдээлэл зүйн тэнхим

Тэнхимийн эрхлэгч: Доктор (PhD), дэд профессор Д.Цэдэвсүрэн

И мэйл хаяг: tsedevsuren@msue.edu.mn

Хаяг:МУБИС-ийн хичээлийн 12 дугаар байрны 606 тоот

Утас: 70112245, 99082681

Сургалт явуулж ирсэн түүх, туршлага

1980-аад оны сүүлээр Монгол улсын ерөнхий боловсролын болон техник мэргэжлийн сургууль, техникумд мэдээлэл зүй-тооцоолон бодох хичээл орох болсонтой уялдан тухайн хичээлийг заах мэргэжлийн багшийн хэрэгцээ шаардлага бий болсон байна. Иймээс УБДС-ийн сургалтын төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулж оюутан суралцагчдад компьютерийн хичээлийг заадаг болжээ. Улмаар 1990 онд математик-мэдээлэл зүйн багшийн ангийг анхлан нээж, анхны 15 оюутныг элсүүлсэн байна.

Цаашид энэ мэргэжлийн хэрэгцээ шаардлага болон мэдээлэл зүйн ангид орох мэргэжлийн хичээл сургалтыг хариуцах мэргэжлийн тэнхимтэй байх үүднээс УБИС-ийн ректорын 1991 оны 9 сарын 6-ны өдрийн 352 тоот тушаалаар Мэдээлэл зүй тооцоолон бодох математикийн тэнхимийг анх байгуулж, тэнхимийн эрхлэгчээр Я.Зэнээмэдэрийг томилсон байна. Төгсөгчдийн болон нийгмийн эрэлт хэрэгцээг үндэслэн энэ тэнхимийн харьяанд 1995 онд мэдээлэл зүйн багшийн, 1997 онд мэдээлэл зүй англи хэлний ангийг шинээр нээж тус тус анхны элсэлтүүдийг авч мэргэжилтэн бэлтгэж эхэлсэн. Анхны хоёр төгсөлтийг математик мэдээлэл зүйн багш мэргэжлээр 16 оюутан төгссөн бөгөөд 1996 оноос хойш өнөөдрийг хүртэл математик мэдээлэл зүйн багш, мэдээлэл зүй математикийн багш, мэдээлэл зүйн багш, байгууллагын менежер, мэдээлэл зүй англи хэлний багш зэрэг мэргэжлүүдээр бакалавр зэрэгтэй 800 гаруй багш, мэргэжилтэн төгсгөн төгсгөн гаргасан байна. Мөн 2005 оноос 2010 оны хооронд Мэдээлэл зүйн давхар мэргэжил олгох сургалтаар 360 гаруй мэдээлэл зүйн багш бэлтгэн гаргасан байна. Мэдээлэл зүйн чиглэлээр 127 орчим судлаач магистрын зэрэг хамгаалсан байна. Манай төгсөгчдөөс салбар салбарын олон сайчууд төрөн гарсан. Тухайлбал, Б.Ганцэцэг, Д.Цэдэвсүрэн, О.Сүхээ нарын эрдэмтэд, Г.Мөнхгал, М.Түвшинжаргал, Я.Оюун-Эрдэнэ нарын спортын алдартан, Н.Бадам, Ч.Адъяажав, Д.Батмөнх нарын тэргүүний багш нар, Ч.Алтанхуяг, Л.Мягмарсүрэн, Ж.Түвшинжаргал нарын төрийн албан тушаалтан, Д.Энхболд, Н.Баасандорж, Ч.Ган-Очир, Д.Дашсүрэн, Р.Батжаргал, Л.Буянтөгс, Б.Батболд нарын програм хангамжийн мэргэжилтэн, Г.Бат-Эрдэнэ, Ш.Буянбаатар, Д.Амар-Эрдэнэ, А.Лхагва нарын шилдэг бизнесмэн, И.Болормаа, Д.Гантулгуур нарын урлагийн авьяастан төрөн гарчээ.

Тус тэнхим нь интернэт болон дотоод сүлжээнд холбогдсон компьютер бүхий 4 лаборатори, хичээлийн 8 танхим, 1 сургалт судалгааны төв, салбарын номын сан бүхий орчинд сургалт явуулан мэдээлэлзүй-математикийн багш, мэдээлэл зүйн багш, компьютерийн программ хангамжийн мэргэжилтнийг бэлтгэж, мэдээлэл зүйн чиглэлээр магистрантурын сургалтын үйлчилгээг үзүүлж байна. Мөн МУБИС-ийн хэмжээнд “Мэдээллийн технологи, мэдээллийн систем” хичээл болон компьютерийн сургалтын үйл ажиллагааг хариуцан явуулдаг. Өнөөдрийн байдлаар бакалаврын 471 гаруй оюутан, магистрантур,докторантурын 30 орчим судлаач оюутантайгаар судалгаа, сургалт, үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг явуулж байна.

Тус тэнхим дээр 3000-аад ном сурах бичиг, гадаад дотоодын 10 гаруй тогтмол хэвлэлээр үйлчилдэг оюутны бие даах төв ажилладаг. Тэнхимийн орчинд утасгүй интернэтийн сүлжээнд орох боломжийг хангаж өгсөн. Тэнхимийн давуу тал нь Монгол Улсын боловсролын системд МХТ-ийн мэргэшлийн багш бэлтгэх, тэдний мэргэжлийг дээшлүүлэх, давтан сургах, магистрантур, докторантур зэрэг боловсролын ахисан түвшний сургалтын үйлчилгээ үзүүлж МХТ-ийн боловсролын салбарт эрдэм шинжилгээ, аргазүйн чиглэлээр судалгаа явуулж байна.

Хөтөлбөрийг боловсруулах үндэслэл

Монгол Улсын Их Хурлын 2008 оны 12 дугаар тогтоолоор баталсан “Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого”-ын баримт бичигт “Суралцагчдад хүртээмжтэй, чанартай, хэрэгцээнд нь нийцсэн боловсрол эзэмших тэгш боломж бүрдүүлнэ. Боловсролын бүх шатны стандарт, сургалтын хөтөлбөрийг тухайн үеийн суралцагчийн хэрэгцээ, нийгмийн шаардлагад нийцүүлэн боловсронгуй болгоно” зэрэг зорилтууд дэвшүүлсэн нь уг хөтөлбөрийг боловсруулах эрхзүйн үндэс болно.

Монгол улсын засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт Монголын онцлог бүхий, олон улсын стандартад нийцсэн, хөрвөх чадвартай боловсролыг эх орондоо олж авах, эзэмшсэн мэдлэг, мэргэжлээрээ ажил, хөдөлмөр эрхлэх боломжтой байх, эх орны хөгжлийн ирээдүй монгол хүнээ сургаж бэлтгэх нь боловсролын салбарын гол зорилт байх болно. Их, дээд сургуулийн тоог бус чанарыг чухалчилж, шинэ стандарт мөрдүүлснээр их, дээд сургуулийн чанарыг дээшлүүлэх шинэчлэлийн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ гэж заажээ.

"ЗӨВ МОНГОЛ ХҮН" шинэчлэлийн хөтөлбөрийн зорилтод Багш бэлтгэдэг их, дээд сургуулиудын сэтгэл судлал, сурган хүмүүжүүлэх, мэргэжлийн дидактик,  багшлах  дадлагын  сургалтын  агуулга,  хөтөлбөр,  сургалтын  зохион байгуулалт, шалгалт, кредитын системийг стандартын дагуу  өөрчлөн шинэчилнэ гэжээ.

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГЫН ЗОРИЛТ-2021 Стратегийн зорилтод “Дээд боловсролын стандарт, сургалтын хөтөлбөр, судалгааны чиглэлийг нийгмийн хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн боловсронгуй болгоно. Олон улсын стандартад нийцсэн сургалтын хөтөлбөр, төлөвлөгөөтэй болгоно” гэж заасан байна.

"БАГШ, МЭДЭЭЛЭЛ ЗҮЙН БОЛОВСРОЛЫН БАКАЛАВР" мэргэжлийн сургалтын хөтөлбөрийг нийгмийн болоод шинжлэх ухааны ололт амжилт, тэдгээрт мэдээллийн технологийн үзүүлж буй үр нөлөө, мэдээллийн технологийн хөгжлийн өнөөгийн түвшин, цаашдын чиг хандлагатай уялдуулан боловсронгуй болгох, хөтөлбөр дэх мэргэжлийн болон мэргэшлийн хичээлийн хөтөлбөр, агуулга, аргазүй, үнэлгээний шинэчлэлтийг суралцагчийн хэрэгцээ сонирхол, орчин үеийн шинжлэх ухаан, технологийн хөгжилтэй уялдуулан тогтмол хийж байхыг цаг үе шаардаж байна.

ХӨТӨЛБӨРИЙН СУРГАЛТЫН ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТУУД (PEO)

2.1. Сургуулийн эрхэм зорилго, зорилтууд

МУБИС-ийн хөгжлийн бодлогод сургуулийн эрхэм зорилго нь “Боловсролын салбарыг хүүхэд бүрийг хөгжүүлэх чадвартай бүтээлч багш, мэргэжлийн хүн хүчний нөөцөөр хангах”-д оршино гэж тодорхойлсон байдаг.

2.2. Хөтөлбөрийн сургалтын зорилго, зорилтууд

Энэхүү хөтөлбөрийн зорилго нь мэдээлэлзүйн багш бэлтгэх сургалтын зорилго, зорилт, агуулга, сурах, сургах арга зүй, үнэлгээ, орчин, хэрэглэгдэхүүнийг тодорхойлоход удирдамж болоход оршино.

Сургалтын үйл ажиллагааны зорилго нь суралцагч бүрийн хөгжлийн ялгаатай байдал, онцлогт үндэслэн шинжлэх ухааны үндэстэй сургалт зохион байгуулах суурь мэдлэг, чадвар эзэмшсэн, түүнийгээ амьдрал практикт хэрэглэх хүсэл эрмэлзэлтэй, суралцагч болон өөрийгөө байнга хөгжүүлэх сэтгэлгээтэй багш мэргэжилтнийг бэлтгэхэд чиглэнэ.

Сургалтын зорилгыг хэрэгжүүлэх зорилт буюу хөтөлбөрөөр хүрэх үр дүн:

Энэхүү хөтөлбөрөөр суралцагч нь,

1. Эх хэлээрээ утга төгөлдөр, яруу сайхан ярих, бичих, харилцах, түүх соёл, үндэсний уламжлалаа мэдэх, хүндэтгэлтэй хандах
2. Өөрийгөө илэрхийлэх, хөгжүүлэх, шинийг эрэлхийлэх, бие даан бүтээлчээр сэтгэх, системтэйгээр төлөвлөх, судлан шинжлэх аргазүй, аргачлал, аргыг мэддэг, үйл ажиллагаандаа хэрэглэдэг, асуудал шийдвэрлэх
3. Багаар ажиллах, харилцах, хамтран суралцах чадвартай, нийгмийн амьдрал, нийгмийн байгууллын зүй тогтол, хүний эрх, эрх чөлөө, үнэт зүйлс, эрүүл аж төрөх ёс мэддэг, хүндэтгэдэг болох
4. Суралцагч бүрийн хөгжил, төлөвшлийн онцлогийг судалдаг, ялгаатай байдалд нь хүндэтгэлтэй ханддаг, тэдний ахиц амжилт, хөгжлийг дэмжих
5. Суралцагчийн сурч танин мэдэх зүй тогтолд тулгуурлан хичээл, сургалтыг шинжлэх ухааны үндэстэй, цаг үеийн мэдрэмжтэй зохион байгуулж, түүний хэрэгжилтэд үнэлгээ хийн байнга сайжруулах
6. Эзэмшсэн мэдлэг, чадвараа багшлах үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх хүсэл эрмэлзэлтэй, мэргэжилдээ чин сэтгэлээсээ ханддаг, тасралтгүй суралцаж, хөгжих
7. Боловсролыг өргөн утгаар нь ойлгож, багш мэргэжил, багшийн ажил, үүргийг ухамсарласан, багшийн мэргэжлийн стандарт, ажлын байрны шаардлага хангах
8. Байгаль- хүн- нийгэм хүрээлэн буй орчны цогц тогтолцооны зүй тогтол, бодит хуулиудын үйлчлэлийг танин мэдэж аливаа үзэгдэл харилцаанд үнэлэлт дүгнэлт өгч хүмүүст итгэл үнэмшил төрүүлэх.
9. Биологийн шинжлэх ухааны суурь онолуудын зохих түвшний цогц мэдлэгтэй, түүний салбар шинжлэх ухааны хөгжлийн чиг хандлага, судалгааны арга барил эзэмшсэн.
10. Байгаль, экологи, гоо сайхны мэдрэмжтэй, урлаг, спортын төрөл зүйлийг ойлгодог, эрүүл аж төрөх ёс зүйд суралцан, гадаад хэлний зохих мэдлэгтэй. Эх хэл бичгээ сайн эзэмшсэн, яруу сайхаи илэрхийлэх
11. Багшийг суралцагчдын өсөн нэмэгдэж буй сурах хэрэгцээг хангаж, сурах үйлийг чадваржуулах мэдлэг, туршлага, арга барилтай, мэргэжлийн хөгжлийг хангахуйц насан турш суралцах чадвартай сайн багш болгон төлөвшүүлэх

БАГШ БОЛОВСРОЛЫН ХӨТӨЛБӨРИЙН ҮР ДҮН (PLO) 

3.1. Хөтөлбөрөөр эзэмших мэдлэг, чадвар, хандлага

1. ХУВЬ ХҮНИЙ СУУРЬ МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

1.1. Бүтээлчээр суралцах, өөрийгөө хөгжүүлэх

1.1.1. Өөрийгөө таних, хөгжүүлэх, илэрхийлэх, хянах, бүтээлч шинжээ хөгжүүлэх

1.1.2. Бусдыг ойлгох, сонсох, хүндэтгэх, багаар ажиллах

1.1.3. МХТ-ийг хэрэглэх, цахим орчинд соёлтой, ёс зүйтэй оролцох

1.1.4. Мэдээлэл цуглуулах, боловсруулах, хэрэглэх, үнэлэх

1.1.5. Асуудалд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хандах

1.2. Хэл, түүх, соёлоо мэдэх, хүндэтгэх, дэлгэрүүлэх, бахархах

1.2.1. Эх хэлээрээ утга төгөлдөр, ойлгомжтой ярих, бичих, бүтээлчээр унших, харилцах

1.2.2. Эх түүх, соёл, ёс заншил, уламжлалаа тайлбарлах, хэрэглэх, бахархах

1.2.3. Түгээмэл гадаад хэлээр унших, ойлгох, харилцах, хэрэглэх

1.2.4. Соёлын ялгааг ойлгох, хүндэтгэлтэй хандах

1.3. Байгаль орчноо хамгаалах, эрүүл аюулгүй амьдрах

1.3.1. Байгаль –хүн – нийгмийн шүтэлцээ, зүй тогтлыг мэдэх, ТХБ-ын үзэл баримтлалыг хэрэгжүүлэх

1.3.2. Өөрийн болон бусдын эрүүл мэндийн төлөө санаа тавих, эрүүл аюулгүй орчин бүрдүүлэхэд анхаарах

1. БАГШ БОЛОВСРОЛЫН МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

2.1.            Хүүхдийн хөгжил төлөвшилд хандах хандлага, итгэл үнэмшил

2.1.1   Суралцагч бүрийн хувийн болон насны сэтгэл зүйн онцлог, ялгаатай байдлыг судлан тодорхойлох, хүндэтгэлтэй хандах, сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагаандаа харгалзан ажиллах, тэдний ахиц амжилтыг урамшуулах, үнэлэх

2.1.2   Суралцагчдын танин мэдэх үйлийн зүй тогтлыг харгалзан хичээл сургалтыг зохион байгуулах

2.1.3   Суралцагчдын хөгжил төлөвшилд цогц хандаж, суралцах үйлийг нь дэмжих, зөвлөх

2.2.            Багшийн үнэт зүйл, ёс зүй

2.2.1. Багшлах ажилдаа чин сэтгэлээсээ ханддаг, ажил хэрэгч, хариуцлагатай, тууштай байх

2.2.2. Багшийн нэр хүнд ёс зүйг эрхэмлэн төрийн хууль, дүрэм, журам мөрдөх, үлгэрлэх, манлайлах

2.2.3. Сургуулийн сэтгэл зүйн таатай орчныг бүрдүүлэх

2.2.4. Суралцагч, эцэг эх, хамтран ажиллагч, бусад сонирхлын бүлгийн эрх ашгийг дээдлэх, тэднийг үйл ажиллагаанд татан оролцуулах, дэмжих

2.2.5. Шинэ санаа, шинэчлэлийн үзэл баримтлалыг соргогоор мэдрэх, зохицох, өөрчлөгдөх

2.2.6.  Хувь хүний эрхэм чанар, давтагдашгүй онцлог, ялгаатай байдал, нэр төрд хүндэтгэлтэй хандаж, түүний сайн сайхан байдлыг эрхэмлэх

2.3.            Багш боловсролын суурь мэдлэг, чадвар

2.3.1. Багшлах хөдөлмөрийн сэтгэл зүйн онцлог, багшид тавигдах шаардлагыг тодорхойлох

2.3.2. Боловсролын сэтгэл судлалын орчин үеийн онолын үзэл санааг багшлах үйл ажиллагаандаа хэрэгжүүлэх

2.3.3. Боловсролын онол, үзэл баримтлалыг эргэцүүлэх, харьцуулах, тэдгээрийг сургалтад хэрэгжүүлэх

2.3.4. Боловсролын бодлого, стандарт, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх, үнэлэх, хөгжүүлэхэд идэвхтэй оролцох

2.3.5. Хүний болон суралцагчдын хөгжил, төлөвшилд нөлөөлөх хүчин зүйл, зүй тогтлыг тайлбарлах

2.3.6. Багш мэргэжлийн онцлог, багшийн чадамж, мэргэжлийн үйл ажиллагааны чиглэлийг тодорхойлох

2.3.7. Сургууль нь хүүхэд бүрийн хөгжин төлөвших, суралцах, нийгэмших орчин, институц болохыг ухамсарлаж, сургууль, боловсролын байгууллагын үйл ажиллагаанд идэвх санаачилгатай оролцох, зохион байгуулах, үнэлэх, дүгнэх

2.4.            Суралцах үйл явц, түүний хяналт шинжилгээ

2.4.1. Суралцагчдын сурах сэдэл хэрэгцээ, өөртөө итгэх итгэл, сонирхол, онцлог, чадамж, сурах арга барилыг судлах, тодорхойлох, сургалтад харгалзан үзэх, хөгжүүлэх

2.4.2. Суралцахуйд үзүүлэх нийгэм, соёлын нөлөө болон суралцагчийн өмнөх мэдлэг, чадвар, туршлагад суурилах

2.4.3. Сургалт, түүний зорилго, зарчимд гарч буй өөрчлөлтийг задлан шинжлэх, түүнийг харгалзан сургалтыг төлөвлөх, зохион байгуулах, баримт нотолгоонд тулгуурлан үнэлэх, сайжруулах

2.4.4. Сургалтын агуулгыг сонгох, бүтэцчилэх, түүнийг эзэмшихэд тулгардаг нийтлэг ташаа ойлголт, алдааг илрүүлэх, засах 

2.4.5. Сурах, сургах аргуудыг оновчтой сонгох, бүтээлчээр хэрэглэх, үнэлэх, сайжруулах

2.4.6. Сургалтын орчин, хэрэглэгдэхүүнийг ангилах, суралцах таатай орчныг бүрдүүлэх

2.4.7. Суралцагчдын мэдлэг, чадвар, хандлагад гарч буй өөрчлөлтийг үнэлэх, үнэлгээний олон төрөл, арга, хэлбэрийг оновчтой хэрэглэх, үнэлэх, сайжруулах

2.4.8. Багшлах үйл явцаа үнэлэх, өөрийн хөгжих хэрэгцээг тодорхойлох, багшлах мэргэжлийн чадвараа хөгжүүлэх

2.5.            Багш мэргэжлийн мэдлэг, чадвар, хандлага

2.5.1. Боловсролын сэтгэл судлалын болон суралцахуйн онолыг мэргэжлийн дидактикт буулган хэрэглэх

2.5.2. Суралцагчдын хөгжлийн түвшин, сурах арга барилын ялгаатай байдал болон өмнөх төсөөллийг оношлон сургалтыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, баримт нотолгоонд тулгуурлан үнэлэх, үр дүнг тайлагнах, хэрэглэх

2.5.3. Тухайн судлагдахууны агуулгын өргөсөл болон гүнзгийрлийг судлах, сонгох, түүнийг эзэмшихэд үүсдэг түгээмэл ташаа ойлголтыг залруулах арга замыг эрэлхийлэх, үнэлэх

2.5.4. Судлагдахууны онцлогт үндэслэн сургалтын аргаас оновчтойг сонгон хэрэглэх, сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг боловсруулах, суралцагчдын мэдлэг, чадвар, хандлагыг бодитой үнэлэх, эргэцүүлэх, сайжруулах

3. БИОЛОГИ МЭРГЭЖЛИЙН МЭДЛЭГ, ЧАДВАР, ХАНДЛАГА

3.1.            Байгаль дахь юмс, үзэгдлийн оршин байх зүй тогтол, тархалтыг таньж мэдэх

3.2.            Биологийн шинжлэх ухааны тулгуур онол, хууль, зүй тогтлыг ойлгох, мэргэжлийн нэр томъёо, үг хэллэгийг хэрэглэх

3.3.            Амьд биеийн бүтэц, үйл ажиллагаа, үржил, удамших, хувьсах зүй тогтол, молекул биологийн тулгуур механизмыг ойлгох, селекци болон биоинженерчлэлийн ололттой танилцах

3.4.            Амьд биеийн ангилал, түүний үндсэн нэгжүүдийг ялган тодорхойлох, нэрлэх тэдгээрийн тархалт, экологи, холбогдол, биологийн олон янз байдлын байгальд гүйцэтгэх үүргийг мэдэх

3.5.            Экологийн системийн бүтэц, шинж чанар, бодис, энергийн солилцоо, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс, хөдлөл зүй, өөрчлөлт, хувьсал, зохилдолгоо, түүхэн хөгжил зэрэг үйл явцыг ойлгох

3.6.            Биологийн хээрийн болон лабораторийн судалгааны ажлын арга зүйд суралцах,  судалгааны асуудалд чиглэсэн таамаглал дэвшүүлэн шалгах, үр дүнг харьцуулах, дүн шинжилгээ хийх

3.7.            Хүрээлэн буй орчин, биологийн төрөл зүйлийг хайрлан хамгаалах, зүй зохистой ашиглах, нөхөн сэргээх, үржүүлэх, нутагшуулах, экологийн тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхэд хувь нэмрээ оруулах, тогтвортой хөгжлийн үзэл санааг төлөвшүүлэх

3.8.            Амьд байгалийн юмс, үзэгдлийг сонирхон судлах, бусдад сурталчлах хүсэл эрмэлзэлтэй болох

3.9.            Боловсролын сэтгэл судлал, суралцахуйн онолыг биологи сургалтын онол арга зүйд буулган хэрэглэх

3.10.        Биологийн боловсролын стандарт, сургалтын цөм хөтөлбөрөөс биологийн үндсэн ойлголтууд, түүний өргөсөл гүнзгийрэл, түгээмэл ташаа ойлголтуудыг судлах

3.11.        Биологийн шинжлэх ухааны агуулгыг ЕБС-ийн биологийн хичээл дээр буулган элементарчлах, даалгавар (тооцоот бодлого), практик ажил, туршилт төлөвлөх, гүйцэтгэх, үр дүнг боловсруулан дүгнэлт гаргах

3.12.        Биологийн хичээлээр суралцагчдын хөгжлийн түвшин, сурах арга барилын ялгаатай байдал, өмнөх төсөөлөлд тулгуурлан багшлах-суралцах үйл явцыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх, анализ хийх, хэлэлцэх, сайжруулах

3.13.        Биологийн хичээлийн онцлогт тохирсон арга, хэрэглэгдэхүүнийг оновчтой сонгон хэрэглэх, МХТ ашиглан дидактик материал боловсруулах

3.14.        Биологийн хичээлээр суралцагчдын мэдлэг, чадвар, хандлагыг үнэлэх, үнэлгээний даалгавар боловсруулах, үр дүнд анализ хийх

Багш нар мэддэг, эсвэл сурсан зүйлийнхээ талаар эргэцүүлэн цаашид ямар мэдлэг, чадвар олж авах хэрэгцээ, шаардлага байгаагаа тодорхойлох, шинэ технологийг туршин хэрэгжүүлэх, туршлага хуримтлуулах, ингэснээр сурган хүмүүжүүлэх практик үйл ажиллагааг шинэчлэх, хөгжүүлэх боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх

Нэр: МУБИС-ийн МБУС-ийн Биологийн тэнхим

Тэнхимийн эрхлэгч: Доктор (PhD), Ж.Ариунболд

И мэйл хаяг: ariunbold@msue.edu.mn

Хаяг:МУБИС-ийн хичээлийн 3 дугаар байрны 605 тоот

Утас: 99192925

1.1.   Сургалт явуулж ирсэн түүх, туршлага:

1951 онд Багшийн институтийг үүсгэн байгуулснаар Байгаль-дэлхийн багш бэлтгэх салбараар анх биологийн багш нарыг бэлтгэж эхэлсэн түүхтэй. Улмаар 1957 оноос дээд мэргэжилтэй багш нарыг бэлтгэх УБДС болж зохион байгуулагдахад Хими–Байгалийн тэнхим, 1960 оноос бие даасан Биологийн тэнхим болжээ. 1970-д оны эхээр хөдөө орон нутагт багшийн хүрэлцээ хангалтгүй байсан тул биологийн багшийг түргэвчилсэн курсээр 400–гаад багш бэлтгэснээс гадна 1977 оноос эчнээ сургалтаар суралцуулж байжээ. Биологийн тэнхим 1993 он хүртэл Хими-Биологийн мэргэжлээр багш бэлтгэх ажлыг химийн тэнхимтэй хамтран хэрэгжүүлсэн бөгөөд 1990 оноос дан биологийн мэргэжлээр багш нарыг бэлтгэсэн. 1986-1991 онд Биологи-Газарзүйн багш, 1995 оноос Экологи-Химийн багш, 2005 оноос Газарзүй-Биологийн багшийн ангийг дахин нээж, 2004 онд Биологи-Биеийн тамир-Эрүүл мэндийн багш, 2007 оноос Биологи-Эрүүл мэндийн багш зэрэг хавсарсан мэргэжлийн багш нарыг бэлтгэж ирсэн. Өнгөрсөн хугацаанд дан болон хавсарсан мэргэжлээр 2600 гаруй бакалавр, 193 орчим магистр төгсгөжээ.

Биологийн тэнхимийн төгсөгчдөөс Монгол Улсын төрийн шагналт, академич, доктор, профессор, ардын багш, гавьяат багш зэрэг олон алдар цолтон төрөн гарсан нь бидний бахархал билээ.

Биологийн тэнхимийн үе үеийн эрдэмтэн багш нар ЕБС-ийн Биологийн хичээлийн сурах бичиг боловсруулах үндсэн багт ажиллаж ирсэн. Хамгийн анх буюу 1972 онд биологийн сурах бичиг боловсруулах багт проф. Х.Мөнхбаяр багш оролцсон байдаг. Түүнээс хойш ЕБС-ийн биологийн боловсролын стандарт, үндэсний хөтөлбөр, цөм хөтөлбөр, сурах бичиг, багшийн ном, зөвлөмж, гарын авлага боловсруулах багт тус тэнхимийн багш нар тасралтгүй ажиллаж байна. 

1.2.   Хөтөлбөрийг боловсруулах үндэслэл:

Шинжлэх ухаан, техникийн хурдацтай хөгжлийн  өнөө үед улс орны нийгэм, эдийн засаг, эрүүлийг хамгаалах, боловсролын бодлогыг хэрэгжүүлэх гол хөшүүрэг болох шинжлэх ухааны чухал салбарын нэг нь байгалийн ухааны салбар юм.

1995 онд баталсан Боловсролын тухай болон Дээд боловсролын тухай хуулиар дээд боловсрол нь бакалавр, магистр, доктор гэсэн шатлалтай байхаар хуульчилж мөрдөж эхэлсэн. Энэ нь урьдчилан төлөвлөсөн ажлын байранд  зориулан "мэргэжилтэн бэлтгэж" байсныг өөрчилж, боловсрол олгох шинэ тогтолцоонд шилжүүлсэн явдал бөгөөд иргэн хүн эзэмшсэн боловсролоо хэрхэн ашиглаж хэрэглэхээ өөрөө сонгож шийдэх боломж, хэрэгцээг тусгаж өгсөн явдал юм. Энэ нь дэлхий нийтийн чиглэж буй нийтлэг хандлагад нийцүүлсэн суурь шинэчлэл юм. Монгол улсын засгийн газраас хэрэгжүүлж буй дээд боловсролын шинэчлэлийн хүрээнд шинжлэх ухааны дээд боловсролыг бүрэн нэвтрүүлэх, судалгаан дээр суурилсан сургалтуудыг зохион байгуулах шаардлагатай хэмээн тодорхойлж үүнийг бүрэн хэмжээгээр хэрэгжүүлэхийн тулд дээд боловсролын "мэргэжлийн" жагсаалтыг батлан, түүний дагуу сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэн боловсруулах болсон. Дээрх хуулийн дагуу дээд боловсролын сургууль "мэргэжилтэн бэлтгэх" бус, дээд боловсролын хөтөлбөр хэрэгжүүлэх чиг үүрэгтэйг үндэслэн бакалаврын хөтөлбөрийн жагсаалтыг баталсан.

Монгол Улсын боловсролын шинэчлэлийг гүнзгийрүүлэх, боловсролын үйлчилгээний чанарыг сайжруулах, сургалтыг иргэд, суралцагчдын эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэх, багш бэлтгэх сургалтын агуулга, аргазүйг боловсронгуй оновчтой тогтолцоог бүрдүүлэх шаардлага нийгмийн хөгжлөөс урган гарч байгаа юм. Боловсролын үйлчилгээний чанарыг шинэ шатанд гаргах, багш бэлтгэх, мэргэжил дээшлүүлэх тогтолцоог боловсронгуй болгох, хот, хөдөөгийн сургуулийг мэргэжлийн чадварлаг багшаар жигд хангах, тэднийг тогтвор суурьшилтай ажиллуулах идэвх санаачлагыг дэмжиж шинэ зууны хөрвөх чадвартай, хүүхэд бүрийг хөгжүүлэх, бүтээлч багшийг бэлтгэн гаргахад энэхүү хөтөлбөрийн ач холбогдол оршино.

msue-ac0unt2016

МОНГОЛ УЛСЫН БОЛОВСРОЛЫН ИХ СУРГУУЛЬ                                                  

МАТЕМАТИК, БАЙГАЛИЙН УХААНЫ СУРГУУЛЬ                                                                   

“БАГШ, БАЙГАЛИЙН УХААНЫ БОЛОВСРОЛ”-ЫН ХӨТӨЛБӨРИЙН                           

ХИМИЙН БАГШ БЭЛТГЭХ СУРГАЛТЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ